Spawanie metodą MMA. Jak prawidłowo dobrać sprzęt?
Łączenie różnych tworzyw za pomocą spawania to proces wykorzystywany zarówno przez profesjonalistów, jak i amatorów. Służy przede wszystkim do łączenia metali: na placach budowy, przy różnego rodzaju remontach, ale także w zaciszu domowego warsztatu. Obok wkrętarki i szlifierki, to właśnie spawarki stanowią jeden z podstawowych elementów wyposażenia każdego majsterkowicza. Największą popularnością cieszą się zdecydowanie spawarki elektrodowe. By wykonywać nimi wytrzymałe i estetyczne spoiny, trzeba jednak wybrać odpowiednie urządzenie i metodę spawania. Jedną z najpopularniejszych pozostaje od lat metoda MMA, wykorzystująca elektrody otulone. Jak prawidłowo dobrać sprzęt do spawania tą techniką?
Na czym polega spawanie metodą MMA?
Nazwa metody MMA wywodzi się od skrótu angielskich słów “manual metal arc welding”. Po polsku czasami określa się ją również jako spawanie łukowe elektrodą otuloną. Mimo upływu lat i konkurencji ze strony spawania metodą MIG/MAG oraz TIG, to właśnie ta technika pozostaje najbardziej uniwersalnym sposobem łączenia metali.
Istotą techniki MMA jest topienie elektrod otulonych oraz spawanego metalu. Pomiędzy tymi dwoma elementami jarzy się łuk elektryczny, który powstaje przy zetknięciu się końca elektrody ze spawanym materiałem. W czasie spawania elektroda i jej otulina topią się, a przy tym skracają. Rdzeń wraz ze stopionym metalem tworzy spoinę, a z otuliny ulatniają się gazy, które osłaniają zachodzące w czasie spawania reakcje.
Przy spawaniu metodą MMA każdy spawacz musi dosuwać elektrodę do powierzchni, by utrzymać odpowiednią długość łuku. Jednocześnie trzeba oczywiście przesuwać się wzdłuż obranej linii spawania. Oprócz wytworzenia spoiny, rezultatem takiej pracy będzie żużel, który należy usunąć po zakończeniu spawania.
Spawanie metodą MMA – charakterystyczne cechy
Technika MMA jest uważana za najstarszą, ale równocześnie najbardziej uniwersalną metodę spawania, dlatego poleca się ją początkującym majsterkowiczom. Mimo że wymaga nieco umiejętności, wiele osób to właśnie od niej rozpoczyna przygodę ze spawaniem.
Zalety spawania MMA
Powodów jest kilka. Przede wszystkim metodą MMA można spawać wiele materiałów. Oprócz stali stopowej i niestopowej w ten sposób łączy się stopy miedzi, żeliwo czy nikiel. Istotne jest również to, że urządzenia do spawania tą techniką pozwalają na pracę właściwie w każdych warunkach. Dotyczy to zarówno pozycji i kąta spawania, jak i pogody. Spawaniu nie przeszkodzi niewielki wiatr, a metoda MMA pozwala nawet na łączenie elementów pod wodą.
Poza tym pomiędzy metalami połączonymi taką spawarką powstanie solidna spoina dobrej jakości. Powinna być odporna między innymi na mechaniczne przeciążenia, w większości przypadków nie będzie łatwo się kruszyć. Metoda MMA uchodzi za uniwersalną również dlatego, że można nią efektywnie łączyć grube elementy, ale także cienkie, wymagające precyzyjnych ruchów i niewielkich spoin. Niewątpliwym atutem spawarek MMA jest także ich cena. Będzie ona niższa niż w przypadku urządzeń przystosowanych do spawania metodą MIG/MAG oraz TIG. Spawarki MMA są też proste w obsłudze – również dlatego idealnie nadają się do stawiania pierwszych kroków na spawalniczej scenie.
Wady spawania MMA
Oczywiście doświadczeni spawacze znajdą także kilka minusów. Metodą MMA łączy się metale dość wolno, a cały proces nie jest zbyt wydajny. W czasie pracy wydziela się także dużo dymów i gazów, a pracę spowalnia konieczność usuwania żużlu. O ile także same spawarki są stosunkowo tanie, o tyle konieczność regularnego kupowania elektrod jest jednak większym wydatkiem w porównaniu do kosztów eksploatacji spawarek MIG/MAG oraz TIG.
Jakie spawarki wybrać?
Pracę metodą MMA umożliwiają różne spawarki. Najprostszym i najtańszym rozwiązaniem są klasyczne spawarki transformatorowe MMA. To urządzenia, których używa się od wielu lat. Ich obsługa nikomu nie powinna sprawić problemów, są bowiem prostymi konstrukcjami – osoba z żyłką do majsterkowania powinna poradzić sobie nawet z ewentualnymi awariami. Spawarki transformatorowe są jednak dość ciężkie, trudno się z nimi przemieszczać. W dodatku nie pozwalają na dokładne ustalenie żądanych parametrów spawania. Charakteryzuje je także niski cykl pracy, co oznacza, że trzeba długo je chłodzić.
Spawarki inwertorowe
Dlatego coraz większą popularnością cieszą się spawarki inwertorowe. Są zdecydowanie mniejsze i bardziej poręczne. Dzięki temu łatwiej będzie z nich korzystać w terenie, na przykład przy spawaniu ogrodzenia czy innych elementów oddalonych od budynków. Ich cykl pracy jest zdecydowanie wyższy, nie trzeba będzie ich więc zbyt długo chłodzić przed powrotem do spawania. Do tego zazwyczaj posiadają funkcje ułatwiające spawanie. Minusem jest fakt, że są urządzeniami nieco bardziej skomplikowanymi.
Decydując się na spawarkę inwertorową, nie trzeba zresztą ograniczać się do urządzeń przeznaczonych jedynie do łączenia metali metodą MMA. Spawarki – półautomaty, przystosowane do spawania MIG/MAG, zwykle posiadają bowiem również funkcję spawania MMA. Najdroższe będą tak zwane urządzenia 3w1, które pozwalają także na łączenie materiałów techniką TIG. To rozwiązanie dla tych, którzy szukają spawarki o szerokim spektrum możliwości oraz mają ambicje rozwijania swoich umiejętności. O spawanie metodą MMA można być w tym przypadku spokojnym – taki sprzęt umożliwi efektywną pracę.
Jak dobrać właściwą elektrodę? Najważniejsze rodzaje
Spawarka to jednak nie wszystko. W przypadku spawania metodą MMA potrzebny jest jeszcze prawidłowy dobór elektrod otulonych. To od nich w dużej mierze będzie bowiem zależeć jakość spoiny. Poszczególne rodzaje elektrod są dedykowane pracy w różnych warunkach. Zawsze trzeba jednak pamiętać o tym, by odpowiednio je przechowywać. Nie wolno dopuszczać do ich zawilgocenia. Problemy mogą stwarzać także bardzo stare elektrody, które mogą się po prostu kruszyć.
Elektrody rutylowe i celulozowe
Najbardziej uniwersalne są elektrody rutylowe. Metalowy rdzeń jest w nich otoczony przez rutyl, czyli pospolity minerał z grupy tlenków, a także odtleniacze. Elektrody rutylowe będą łatwo się topić, a ze spoin będzie można szybko i sprawnie usunąć żużel. Samo łączenie będzie gładkie, może jednak dość łatwo się kruszyć. W zamian otrzymujemy jednak możliwość spawania właściwie w każdej pozycji, do tego w ten sposób połączymy nawet bardzo małe elementy.
Pracę w absolutnie wszystkich pozycjach umożliwiają elektrody celulozowe. Wokół rdzenia znajdziemy w nich jednak nie tylko celulozę i odtleniacze, ale również mączkę drzewną. Niestraszne są im trudne warunki atmosferyczne, można nimi śmiało spawać na świeżym powietrzu. Często są używane przez profesjonalnych spawaczy pracujących na przykład przy rurociągach. Trzeba jednak pamiętać, że powstała z nich spoina nie uchodzi za najmocniejszą.
Elektrody kwaśne i zasadowe
Kolejnym rodzajem elektrod do spawarek MMA są tak zwane elektrody kwaśne. Otulinę tworzą w nich tlenki żelaza i odtleniacze. Uzyskane dzięki nim spoiny będą gładkie i płaskie, ale niezbyt wytrzymałe. Ostatnim z głównych rodzajów elektrod otulonych są natomiast elektrody zasadowe. Ich otuliny zawierają węglany wapnia i magnezu z dodatkiem fluorytu. Wymagają wysuszenia przed użyciem, ale stworzą odporną na pękanie, wytrzymałą spoinę. Wśród przyborów spawalniczych znajdziemy także tak zwane elektrody specjalne. Łączą one w sobie właściwości głównych typów. Będą nimi na przykład elektrody rutylowo-zasadowe czy też rutylowo-celulozowe.
