Pierwsze ślady osad nad rzeką Ropą archeologowie datują na kilka tysięcy lat przed naszą erą. O ówczesnych mieszkańcach tych ziem nie ma jednak pewnych wiadomości. Gorlice, które oglądamy dzisiaj, powstały blisko 700 lat temu. Obecnie miasto zamieszkuje niespełna 30 tysięcy osób, otaczająca je gmina Gorlice liczy kolejnych 17 tysięcy mieszkańców. Terenów tych nie ominęły jednak historyczne zawieruchy.
Początki Gorlic
Nie można z całą pewnością określić, kiedy dokładnie rozpoczęła się historia Gorlic. Najczęściej wiąże się ją z przywilejem króla Kazimierza III Wielkiego. Ostatni król Polski z dynastii Piastów w 1354 roku miał wydać pozwolenie na lokację miasta nad Ropą i Sękówką. Skorzystał z tego Dersław I Karwacjan, przedstawiciel rodu zamieszkującego Kraków. Miasto zostało lokowane na prawie polskim, kroniki przekazują jednak informacje, według których przybyli do niego osadnicy z niemieckiego miasta Gorlitz. Z tym faktem niektórzy wiążą nazwę “Gorlice”, początkowo funkcjonującą zresztą prawdopodobnie jako “Gorlicza”.
Miasto wkrótce zostało rozbudowane, posiadało między innymi przystań rzeczną na Ropie. Było istotnym węzłem handlowym w okolicy, najważniejszym towarem było wino. Na początku XVI wieku król Aleksander Jagiellończyk wydał przywilej pozwalający Gorlicom na dwa jarmarki rocznie.
XIX wiek – Gorlice kolebką przemysłu naftowego
W drugiej połowie XVI wieku Gorlice przejęła rodzina Pieniążków, która następnie sprzedała połowę miasta Rylskim. Osada nad Ropą ucierpiała w czasie potopu szwedzkiego, gdy wojska Jerzego Rakoczego z Siedmiogrodu zniszczyły między innymi kościół i ratusz.
Już po pierwszym rozbiorze Polski Gorlice trafiły pod panowanie Austriaków. Weszły w skład Galicji i Lodomerii. To właśnie w tym okresie przeżywały szczególnie dynamiczny rozwój. Wiązał się on z odkrytymi i eksploatowanymi od drugiej połowy XIX wieku złożami ropy naftowej w okolicach miasta. Gorlice stały się kolebką światowego przemysłu naftowego. To tam w 1854 roku zapłonęła pierwsza w dziejach uliczna lampa naftowa. W 1865 roku Gorlice stały się siedzibą powiatu, a kilkadziesiąt lat później, na przełomie XIX i XX wieku, zamieszkiwało je niemal sześć tysięcy ludzi.
I wojna światowa i zniszczenie Gorlic
Złoty okres miasta przerwała I wojna światowa. Przez okolicę przebiegała linia frontu między wojskami rosyjskimi i austro-węgierskimi. Wiosną 1915 roku Austriacy zdołali ją przerwać i przy pomocy armii pruskiej odeprzeć Rosjan, ale stało się to kosztem ogromnych zniszczeń w mieście. Gorlice odbudowywano w II Rzeczypospolitej, w czasie II wojny światowej niemieccy okupanci stracili jednak w okolicy ponad osiem tysięcy osób. Po wojnie na nowo postawiono zakłady związane z przemysłem naftowym. Obecnie Gorlice są siedzibą powiatu gorlickiego, wchodzącego w skład województwa małopolskiego.
Marcin Kromer i inne wybitne postacie z Gorlic
Z historią Gorlic wiąże się kilka wybitnych postaci. Jedną z pierwszych był urodzony w pobliskim Bieczu Marcin Kromer. Ten żyjący w XVI wieku historyk, biskup i dyplomata był uznawany w swoim czasie za jeden z najtęższych umysłów w kraju. W swoich kronikach opisał również początki Gorlic. Z miastem nad Ropą związany był też Ignacy Łukasiewicz, jeden z pionierów przemysłu naftowego, który w XIX wieku pracował w tutejszej aptece. W mieście w okresie międzywojennym mieszkał również Jerzy Hoffman, który wyreżyserował ekranizacje wszystkich części trylogii Henryka Sienkiewicza. W 1999 roku został honorowym obywatelem miasta.
